“Belangrijk dat het verhaal van Hartog Meijler blijft worden verteld”
In de tweede wereldoorlog werden driehonderdzesentwintig joden uit Winterswijk weggevoerd om in concentratiekampen vermoord te worden. De opa van Mos Meijler, Hartog Meijler, ontsnapte meerdere keren aan arrestatie, waardoor hij de oorlog overleefde. “Als hij niet overleefd had, was ik er niet geweest,” realiseert Mos zich. “Het leven hangt van zoveel toevalligheden af…”
Tekst: Sander Damen Foto: Mos Meijler
Het verhaal van de joodse dansleraar Hartog Meijler is al vele malen verteld. In kranten en boeken als ‘Met de moed van de angst’ maar ook in de indrukwekkende podcast van Astrid Dekkers in de serie ‘Mensch’. Toch maakt het de meeste indruk als kleinzoon Mos het vertelt. Het gaat immers om zijn opa. Een opa die als dansleraar in Winterswijk grote bekendheid genoot, die overleed toen Mos acht jaar was en nooit over de oorlog sprak. “Zijn verhaal moet blijven worden verteld, omdat het laat zien waar vreemdelingenhaat toe kan leiden.” zegt Mos. “De Tweede Wereld Oorlog begon niet met concentratiekampen...”
Wonder
Dat Mos zijn opa überhaupt heeft leren kennen, mag een wonder genoemd worden. Twee keer ontsnapte Hartog Meijler aan arrestatie en daarmee aan de dood. “De eerste keer was toen hij met zijn zussen Leni en Emmy en de families Schwarz en Meijer in het Korenburgerveen was ondergedoken,” vertelt Mos. ”Ze werden verraden door de opzichter van Natuurmonumenten. Die wist al langer dat ze in het veen ondergedoken zaten, maar liet ze met rust. Tot hij bezoek van twee collega’s kreeg en ze op de schuilplek stuitten. Na overleg met het hoofdkwartier heeft hij de onderduiker aangegeven. Mijn opa kon vluchten omdat een agent besloot niet op hem te schieten. Dat heeft zijn leven gered.”
Ondergedoken in Vlaardingen
De tweede keer dat Hartog aan arrestatie ontkwam was in 1944. “Nadat hij uit het Korenburgerveen ontsnapte,” vertelt Mos, “dook hij met zijn zussen onder bij de familie Knegt in Vlaardingen. Toen opa hoorde dat Winterswijk bijna bevrijd was, wilde hij naar huis, naar zijn verloofde. Onderweg werd hij aangehouden door een Nederlandse agent, toevallig een Winterswijker. De agent herkende hem, maar liet hem verder gaan…”
Dansleraar
Eenmaal terug in Winterswijk trouwde Hartog Meijler vrijwel meteen met zijn geliefde, Everdina Johanna Gossink, roepnaam Dien. Ook pakte hij snel zijn andere grote liefde weer op: dansles geven. Hartog was sinds 1936 gediplomeerd dansleraar. “Na de oorlog wilden mensen feesten en dansen,” zegt Mos. “Dansen was booming. Mijn opa gaf eerst in zijn woonkamer, maar ook in zalen en andere plaatsen als Eibergen en Haaksbergen les. In 1953 startte hij zijn eigen dansschool aan de Tuunterstraat. Nu 4 mei nadert, denk ik weer meer aan mijn opa. Voor mij is 4 mei belangrijker dan 5 mei. Als opa niet overleefd had, was ik er niet geweest. Zijn verhaal moet worden blijven verteld.”