Tafel vol tradities: de geschiedenis van het kerstdiner
Kerstmis, een tijd van samenzijn, plezier en herinneringen ophalen, wordt wereldwijd gevierd met familie en vrienden. Eén van de hoogtepunten is vaak het kerstdiner, uitgebreid en met gerechten die doordeweeks niet zomaar op tafel komen. Maar hoe is deze traditie ontstaan? Wat weten we over de geschiedenis van het kerstdiner en hoe werd het tot wat het nu is?
door Wim Aalderink
De wortels van een feestelijk diner rond Kerstmis gaan terug tot ver voor het christendom. In veel culturen was het gebruikelijk om tijdens de winterzonnewende feesten en banketten te houden om het einde van de donkerste dagen te vieren. Romeinse feesten zoals de Saturnalia werden al gevierd met uitbundige maaltijden. Met de opkomst van het christendom nam de viering van de geboorte van Jezus Christus de plaats in van de oude heidense feesten. Maar dat waren in eerste instantie vooral religieuze feesten met kerkdiensten waarbij feestelijke maaltijden maar een beperkte rol speelden.
In de middeleeuwen
Het kerstdiner zoals we dat vandaag kennen, begon langzaam vorm te krijgen in de Middeleeuwen. De middeleeuwse adel hield sowieso van uitgebreide banketten met een overvloed aan vlees, gevogelte, vis en andere lekkernijen. En met kerst werd er nog eens extra uitgepakt. Met als een van de meest opvallende gerechten de gebraden zwaan, een delicatesse die symbool stond voor rijkdom en weelde. Hier ontstonden kersttradities die nog steeds voortleven, zoals het bakken van speciale kersttaarten, maar ook de gewoonte om te delen met familie en vrienden waarmee het sociale aspect van kerst steeds belangrijker werd
De 19e eeuw, kerstpudding en meer
Na een periode van minder aandacht kwam het kerstdiner in de 19e eeuw weer helemaal terug, vooral in Groot-Brittannië. Koningin Victoria zorgde ervoor dat kersttradities, zoals de kerstboom, de kerstkaart en het uitgebreide kerstdiner populair werden onder een breed publiek. De kerstpudding werd een favoriet dessert. De kerstkalkoen het favoriete hoofdgerecht, vooral ook als vervanger van de middeleeuwse gebraden zwaan
Vandaag de dag: ieder op zijn eigen manier
Een kleinere wereld zorgt voor meer verschil in wat er op tafel komt. Amerikaanse kerst-ham in plaats van kalkoen of – zoals in Scandinavië en Oost-Europa – gerookte vis en varkensvlees. Glühwein en peperkoek op Duitse kersmarkten, terwijl in Italië de "Feast of the Seven Fishes" een traditioneel kerstavondmaal is. Maar ook een vegetarisch of veganistisch kerstdiner is zeker geen uitzondering meer.
Wat ons bindt
Ondanks alle veranderingen blijft de essentie van Kerstmis echter hetzelfde: samenzijn met dierbaren. En het kerstdiner blijft voor velen van ons het hart van deze traditie. Het kerstdiner is een spiegel van onze samenleving, oude gebruiken komen samen met nieuwe invloeden met nog steeds de focus op samenzijn met de mensen van wie we houden.
Terwijl we rond de feestelijke tafel zitten en genieten van heerlijke gerechten, herinneren we ons dat het kerstdiner niet alleen een maaltijd is, maar een viering van onze geschiedenis, onze cultuur en ons vermogen om samen te komen en de liefde te delen.
“samenzijn met de mensen van wie we houden”
[ Illustratie ]: Julaftonen_av_Carl_Larsson_1904