Winterswijk en Mondriaan
Van lauw naar wauw
Winterswijk liep aanvankelijk niet warm voor Piet Mondriaan. Maar dat veranderde met de komst van Museum Villa Mondriaan. In mei bestaat het museum precies tien jaar. Een mooie aanleiding om eens dieper in de Winterswijkse roots van Piet én het ontstaan van het museum te duiken.
Tekst & foto’s: Wim Ruesink
De wereldberoemde schilder Piet Mondriaan kwam in 1880 op achtjarige leeftijd naar Winterswijk en woonde er tot zijn twintigste. Enkele jaren later werd Mondriaan beroemd en later zelfs wereldberoemd. Maar het was niet zo dat Winterswijk meteen de loftrompet blies en dacht: dat gaan we vermarkten. Integendeel zelfs. Velen zagen aanvankelijk weinig in het gegeven dat Mondriaan in Winterswijk zijn passie en talent voor het tekenen en schilderen ontwikkelde. “Hij is hier niet geboren of overleden”, zo luidde een veelgehoorde opmerking, niet beseffende dat zijn artistieke geboorte wel in Winterswijk was.
Toen er in de jaren ‘60 een nieuwe woonwijk (Branderbos) in Winterswijk bij kwam, werden hier schilders als Rembrandt en Vermeer vernoemd. Daar kwam Mondriaan bij, maar zonder enige verwijzing naar zijn Winterswijkse verleden. Het ouderlijke huis van Piet aan de Zonnebrink werd jarenlang ook niet gezien als iets van cultureel-historisch belang. In 1974 was er bij het bloemencorso van Winterswijk een wagen met een Mondriaan-thema. De reacties langs de route waren lauw. “Wat hef den Mondriaan noe met Winterswiek te maken?”, was een veelzeggende opmerking. Dit alles geeft aan hoe men Mondriaans verblijf in Winterswijk inschatte.
Enorme mensenmassa
De verandering kwam in 1981 toen er in Winterswijk een Mondriaan-tentoonstelling op touw werd gezet. Het tot dan toe verlaten en vervallen woonhuis, waar ooit de familie Mondriaan woonde, werd gered van de sloop door de familie Nijhuis die het pand kocht. Het huis werd weer leefbaar gemaakt en er kwam een galerie in. Het waren de eerste voorbodes van wat nu Villa Mondriaan is. Na de overname door Anjo Joldersma, die ook de naastgelegen panden kocht, kwam alles in een stroomversnelling. Dankzij de inzet van plaatselijke inwoners, de gemeente en de provincie, kon Villa Mondriaan worden gerealiseerd.
Op 21 mei 2013 werd Museum Villa Mondriaan geopend door prinses Beatrix. Winterswijk liep massaal uit; bij het museum had zich een enorme mensenmassa verzameld om een glimp van Beatrix op te vangen. De vele aanwezigen zorgden voor een warm welkom zonder enige wanklank. De officiële opening gebeurde middels de onthulling van het gerestaureerde schilderij Jantje.
IJzersterke pr
Ondanks het feit dat Villa Mondriaan een relatief klein museum is en er veel ‘concurrentie’ is, weet het zich toch steeds weer te onderscheiden en de regionale en landelijke pers te halen. Het heeft in de afgelopen tien jaar bewezen steeds een ijzersterke pr-machine te hebben, waarin voormalig museumdirecteur Wim van Krimpen een belangrijke rol heeft gespeeld. Denk daarbij onder andere aan de opening door prinses Beatrix, de aanstellingen van steeds weer een jongste museumdirecteur van Nederland en de lichtprojectie op de Jacobskerk.
Ook recentelijk trok Villa Mondriaan de nodige aandacht toen in 2022 enkele weldoeners een Mondriaan genaamd ‘Boereninterieur met haard in de Achterhoek’ in langdurige bruikleen gaven. Daarnaast verscheen in 2022 op de muur van een plaatselijk warenhuis een gigantische afbeelding van Mondriaan met een verwijzing naar zijn Winterswijkse periode: ‘Winterswijk waar het is begonnen, 1880-1892’. Ook de steeds weer wisselende collecties zorgen voor de nodige pr.
Inkijk in Piets leven
Maar wat is er te zien in Museum Villa Mondriaan? “Veel werk uit de jongere jaren van Mondriaan, met enige regelmaat ook nieuwe aanwinsten al dan niet in bruikleen”, vertelt algemeen directeur Jana Roovers. Zo komen er binnenkort twee, onlangs gerestaureerde, werken van Mondriaan uit het Haags museum hierheen. Maar ook kunst van onder andere leermeesters en tijdgenoten van hem. Hedendaagse kunstexposities. Daarnaast kun je terecht voor diverse workshops en lezingen. “Bovendien geeft Villa Mondriaan een mooie inkijk in Piets leven in Winterswijk. Over die tijd en de aanloop naar Museum Villa Mondriaan is uitgebreid onderzoek gedaan door Caroline Schuurman; één van de zeventig vrijwilligers die we hier hebben.”
Gratis toegang voor Winterswijkers
Meimaand jubileummaand. Tijdens de jubileumtentoonstelling (vanaf 29 april) wordt voor het eerst de kunst van vader, oom en zoon Mondriaan gezamenlijk getoond. Ook geeft Villa Mondriaan een podium aan hedendaagse vernieuwers, zoals Marjolein Rothman. De hele maand mei zijn er dagelijks activiteiten in het museum en worden er bijzondere evenementen op touw gezet. Zo kunnen mensen komen dineren in het museum of op vrijdagavond een bezoekje brengen aan Café Mondriaan. Op 21 mei, de dag dat het museum precies tien jaar bestaat, krijgen alle Winterswijkers gratis toegang tot het museum. Kijk voor meer informatie op www.villamondriaan.nl.